Астана, 28 тамыз. Бүгін елордада «Азаматтық процесс пен арбитраждың Қазақстанда және Орталық Азия елдерінде дамуының үрдістері» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өз жұмысын бастады. Форум 28–29 тамыз күндері жалғасады. Шараны Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті ҚР Заңнама және құқықтық ақпарат институты, Германиядағы Кристиан Альбрехт университетінің Шығыс Еуропа құқық институты және Парламентаризм институты бірлесіп ұйымдастырды.
Парламентаризм институтының директоры Наталья Пан ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде конференцияның басты мақсаты – азаматтық сот өндірісі мен арбитраж саласында қолданбалы шешімдер әзірлеу үшін тәжірибелі практиктер мен зерттеушілерді біріктіру керек екенін атап өтті. Оның айтуынша, негізгі міндет – халықаралық озық тәжірибелерді, соның ішінде цифрландыру мен жасанды интеллектке қатысты тәсілдерді, ұлттық құқықтық жүйеге тиімді бейімдеу қажет.
Конференцияға заң ғылымының жетекші өкілдері мен тәжірибелі мамандар қатысты. Олардың қатарында – ЕҰУ ректоры Ерлан Сыдыков, ҚР Парламенті Сенатының депутаттары Қайрат Тастекеев пен Ғалиасқар Сарыбаев, Тәжікстан Конституциялық сотының бұрынғы төрағасы Файзулло Абдулло, Мәжіліс депутаттары Снежанна Имашева мен Үнзила Шапақ, ҚР Жоғарғы Сотының судьясы Нұрия Сисенова және Заңнама институтының директоры Индира Аубакирова бар.
Парламентаризм институтының атынан ауқымды делегация қатысты: директор Наталья Пан, нормашығармашылық жөніндегі атқарушы директор Алмас Канатов, Жеке заңнама орталығының басшысы Юлия Костяная, бас мамандар Айжан Абдрасулова мен Алмагүл Жаманова және бірқатар сарапшылар.
Алғашқы күннің негізгі тақырыптары – сот жүйесінің цифрлық трансформациясы мен азаматтық іс жүргізуде жасанды интеллектті қолдану болды. Парламентаризм институты Жеке заңнама орталығының басшысы Юлия Костяная «Азаматтық сот өндірісінде жасанды интеллектіні пайдалану» атты баяндамасында ЕО, АҚШ, Қытай, Тайвань, Аргентина тәжірибесін саралап, жаңа технологиялардың артықшылықтарын – істерді жедел қарау, судьяларға аналитикалық қолдау көрсету мүмкіндіктерін – айта келе, бірқатар тәуекелдерді де атап өтті: құқықтық реттеудің болмауы, ашықтықтың әлсіздігі, жауапкершілік мәселелері. Ол ИИ енгізуде бірыңғай әдістемелік стандарттар мен нормативтік кепілдіктер әзірлеудің маңыздылығына назар аударды.
Айжан Абдрасулова «Kazakhstan’s judicial reform: toward a more transparent and effective court system» атты баяндамасында сот реформаларының нәтижелерін талдап, ашықтық пен тиімділікті арттыру жолдарын ұсынды. Алмагүл Жаманова процессуалдық құқықтарды теріс пайдалану мәселесін қарастырып, істерді созбалаңға салу мен процедураны манипуляциялауға қарсы тетіктерді таныстырды.
Конференция бағдарламасы арбитраж, дәлелдемелер стандарттары, ауылдық жерлерде сот төрелігіне қол жеткізу, сондай-ақ соттар мен баламалы дауларды шешу механизмдерінің өзара іс-қимылы мәселелерін қамтиды. Екі күн бойы судьялар, адвокаттар мен заң шығарушылар жұмыс топтарында процессуалдық нормаларды біріздендіру және цифрландыру әдістемелерін пысықтау бойынша ұсыныстар әзірлейді.
Ұйымдастырушылардың айтуынша, форумның қолданбалы сипаты басым: қорытындысында профильдік министрліктер мен парламенттік комиссияларға арналған нақты ұсыныстар топтамасы, сондай-ақ соттарға әдістемелік ұсынымдар дайындалады. Сарапшылардың пікірінше, сот жүйесін сәтті жаңғырту тек технологиялық шешімдерді ашықтық институттарымен, кадрларды кәсіби даярлаумен және тұрақты қаржыландырумен ұштастырғанда ғана мүмкін.
Ертең конференция жұмысы жалғасады: қатысушылар тәжірибе алмасып, заңнамалық бастамаларды талқылайды. Форум нәтижесінде әзірленетін ұсыныстар жинағы азаматтық іс жүргізу мен арбитраж саласындағы болашақ нормативтік өзгерістердің негізіне айналмақ.
