2022 жылғы 21 сәуірде Парламентаризм институты Қазақстан Республикасы Қаржы мониторингі агенттігінің ғимаратында дөңгелек үстел өткізді, оның барысында қаржы пирамидалары мен көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимыл мәселелері талқыланды.
Іс-шараға Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаттары - Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің төрағасы А. Т. Қожахметов, аталған комитеттің мүшелері Г. К. Бижанова, И. С. Унжакова, Бюджет және қаржы комитетінің мүшесі Ю. В. Ли, қаржы мониторингі агенттігінің, Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің, Бас прокуратураның, мемлекеттік және үкіметтік емес ұйымдардың, құқық қорғау органдарының, АХҚО және басқа да қаржы институттарының, ғылыми және адвокаттық қоғамдастықтың және бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.
Іс-шараның модераторы Парламентаризм институтының директоры М.Махамбетов болды. Іс-шара барысында мынадай тақырыптар талқыланды:
1) Қаржылық (инвестициялық) пирамидалардың қызметіне қарсы іс-қимыл жасауды және олардың жарнамасына қатысқаны үшін заңды жауапкершілік белгілеу.
Парламентаризм институтының директоры М.Махамбетов бүгінгі күні бұзушылықтардың алдын алу және қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау мақсатында қаржы пирамидаларын ерте анықтау бойынша қосымша заңнамалық шаралар қабылдау қажеттігі туындағанын атап өтті. Институт жүргізген талдау негізінде заң жобасы әзірленгенін, оған сәйкес бірінші кезекте қаржы пирамидаларының белгілерін ерте сатыда анықтау мақсатында заңнамада «қаржы (инвестициялық) пирамидасы» ұғымын көздеу ұсынылғанын атап өтті. Сондай-ақ Қаржы нарығын реттеу жөніндегі уәкілетті органның осындай пирамидаларды құру бойынша мониторинг жүргізу және олар туралы Құқық қорғау органдарына дереу хабарлау міндетін көздеу ұсынылғаны туралы айтты.
Сонымен қатар, Парламентаризм институтының директоры бұл іс-шаралардың барлығы уәкілетті органға қосымша жүктеме болмайтынын атап өтті, өйткені олардың ұсынысы тек мемлекеттік реттеудің, қаржы ұйымдарының жұмысын қадағалау мен бақылаудың тиімділігін арттыруға, сондай-ақ қаржы нарығындағы тұтынушылардың құқықтарын қорғауға бағытталған.
Цифрлық технологияларды дамытуды ескере отырып, заңнаманы одан әрі жетілдіру қажеттілігін талқылау шеңберінде дөңгелек үстелге қатысушыларды талқылауға Қылмыстық кодекстің «қаржы (инвестициялық) пирамидаларын жарнамалау» жаңа 217-1-бабының редакциясы ұсынылды. Бұл ұсыныс сондай-ақ құқық бұзушылықтардың ерте сатысында алдын алуға бағытталған және қаржы қызметтері нарығында құқық бұзушылықтың жаңа субъектілерінің пайда болуымен байланысты. Бұл ретте осы бап бойынша қылмыстық жауаптылық қатысу белгілері болмаған кезде туындайды.
2) Жалған шот-фактуралардың жолын кесу шеңберінде көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимыл (ақша қаражатын заңсыз қолма-қол ақшаға айналдырумен айналысатын «бір күндік» фирмалар қызметінің жолын кесу).
Парламентаризм институтының өкілі Б. М. Бейісовтың талқыланған тақырып бойынша баяндамасы барысында талдау қылмыстық заңнамада тиісті шаралар мен санкциялар болмаған кезде салықтық әкімшілендірудің қазіргі кездегі құралдары «қолма-қол ақша» фирмаларымен күресу үшін жеткіліксіз екенін көрсетті, заңнамадағы бар олқылықтарға назар аударылды және қылмыстық заңнамаға нақты түзетулер ұсынылды.
Дөңгелек үстелге қатысушылар шот-фактураны жазып беруге байланысты іс-әрекетті жасау мақсатын нақтылау, ірі залал келтірудің міндетті белгісін алып тастау, жазып берілген шот-фактураның АЕК мөлшеріндегі сома ретінде залалды анықтау, сондай-ақ залал сомасынан айыппұл еселігі түріндегі жазаны айқындау арқылы ҚК-нің 216-бабын түзету қажеттілігімен келісті.
Талқыланған тақырып аясында жалған адамдарға «бір күндік фирмалар» құру үшін қылмыстық жауапкершілікті белгілеудің қажеттілігі мен орындылығы (бизнес субъектісін жалған тұлғаларға тіркеу) және ҚК-нің 216-бабы бойынша күзетпен ұстау түріндегі бұлтартпау шарасын қолдану мәселелері қаралды.
Жалпы, ұсынылған заңнамалық шаралар көлеңкелі экономиканың кәсіпкерлердің экономикалық қызметіне әсерін азайтуға, Қазақстан азаматтарының қорғалуын, әл-ауқатын арттыруға және біздің елімізді инвесторлар үшін тартымды етуге мүмкіндік беретіні атап өтілді.
Іс-шара қорытындысы бойынша Парламентаризм институты мен Қаржы мониторингі агенттігі жанындағы Қоғамдық кеңес арасында ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қойылды.
