Бүгін ҚР Президенті жанындағы Қазақстандық стратегиялық зерттеулер институты «ҚСЗИ GPS: Gylym. Pikir. Sayasat» Президенттің Қазақстан халқына Жолдауын іске асырудағы Парламенттің рөлі» тақырыбында отырыс өткізді.
Іс-шара барысында Президенттің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси салалардағы Жолдауының негізгі бағдарлар, сондай-ақ оларды іске асырудың заңнамалық тетіктері талқыланды. Заң шығару процесінің тиімділігін арттыру үшін Парламент пен сараптамалық-аналитикалық қоғамдастық арасындағы тиімді өзара іс-қимылға ерекше назар аударылды.
Отырысқа ҚР Парламенті Сенатының төрағасы Мәулен Әшімбаев қатысып, Мемлекет басшысының Үкімет, Парламент және мемлекеттік органдар алдындағы Жолдауында қойылған міндеттерді іске асыру барлық мемлекеттік және қоғамдық институттардың күш-жігерін біріктіруді талап ететінін атап өтті.
Сенат спикерінің пікірінше, ең бастысы-ақша-несие және фискалдық саясат арасындағы теңгерімсіздіктерді жою. Мұндағы басты бағдар, «шығыстар табыстардан аспайтындай өмір сүру керек».
«Мемлекет басшысы Үкіметке бюджет шығыстарын ұтымды ету және олардың тиімділігіне бақылауды күшейту жөнінде пәрменді шаралар қабылдауды тапсырды. Сонымен қатар, Ұлттық қорды басқарудың тиімділігін арттыру және бюджетаралық қатынастарды оңтайландыру міндеті қойылды, олар жергілікті жерлерде қаражатты тиімсіз пайдалануды болдырмау үшін жетілдіруді қажет етеді. Бұл ретте салық саясаты сапалы экономикалық өсуді ынталандыру құралы болуға тиіс», - деді Мәулен Әшімбаев.
Кездесу барысында ел денсаулығын нығайтуға және әлеуметтік қолдау жүйесін жаңғыртуға, кадрлық әлеуетті арттыруға және Сенат қызметінің басында тұрған басқа да бағыттарға бағытталған шараларды қоса алғанда, адами капиталды дамытуға қатысты Жолдаудың тезистеріне ерекше назар аударылды.
Осыған байланысты Мемлекет басшысы қойған міндеттерді іске асыруда кешенді тәсілдің маңыздылығы атап өтілді. Мәулен Әшімбаев оларға қол жеткізудегі Парламенттің рөлін және тәуелсіз сарапшылармен және ғылыми мекемелермен белсенді ынтымақтастық кезінде Сенат жүргізетін ғылыми-сараптамалық әлеуетті күшейту тәжірибесін атап өтті. Жұмыстағы мұндай тәсіл тиімді және өзекті заңнамалық бастамаларды әзірлеуге ықпал етеді.
«Заң шығару жұмысының сапасын арттыру үшін Сенат ғылыми-сараптамалық қоғамдастықпен белсенді өзара іс-қимыл жасайды. Біз әрқашан тиімді және өзекті заңнамалық бастамаларды әзірлеуге ықпал ететін сарапшылардың ұсыныстары мен идеяларын ескеруге тырысамыз. Бүгінгі таңда Парламент алдында Мемлекет басшысының бастамаларын іске асыруға бағытталған сапалы заңдарды қабылдау міндеті тұр. Бұл бағыттағы жұмыс, оның ішінде сарапшылар клубы және басқа да алаңдар шеңберіндегі сарапшылармен өзара іс-қимылда жандандырылатын болады. Бүгінгі талқылау мен пікір алмасу Парламенттің заң шығару қызметінің сапасын арттыруға көмектесетініне сенімдімін. Біз сіздердің заңнамалық қызметті сараптамалық қамтамасыз етуді жақсарту жөніндегі ұсыныстарыңызға ашықпыз және Сіздерді Сенаттың диалогтық және сараптамалық алаңдарының қызметіне белсенді қатысуға шақырамыз», – деп атап өтті Мәулен Әшімбаев.
ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ директоры Еркін ТҰҚЫМОВ өз сөзінде Жолдаудың бірнеше блогы бойынша пікір білдірді. Атап айтқанда, киберқауіпсіздік және онлайн-алаяқтық мәселелеріне арналған, цифрландыру, адам құқықтары мен дербес деректер қауіпсіздігінің кепілдігі арасындағы тепе-теңдікті сақтау қажеттігін атап өтті.
«Мемлекет басшысының мектептер мен жоғары оқу орындарында Қазақстандықтардың түрлі алаяқтық жүйелерге иммунитетін күшейтуге бағытталған қаржылық сауаттылық және цифрлық негіздері бойынша білім беру бағдарламаларын енгізу туралы тапсырмасын ерекше атап өткім келеді», – деді Еркін Тұқымов.
ҚСЗИ директоры өңірлік күн тәртібін ілгерілету қажеттілігіне жеке тоқталды.
«Биыл ҚСЗИ өңірлермен жұмыс жөніндегі бөлім құрып, институттың өңірлердегі өкілдіктері ашылуда. Айта кету керек, аймақтардағы күн тәртібі кейде жалпыұлттық күн тәртібінен өзгеше. Біздің міндетіміз-өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуына мониторинг жүргізу және бұл ретте жалпыұлттық платформаны қалыптастыру. Әсіресе, ҚСЗИ жанынан құрылған өңірлік сарапшылар кеңесін атап өткім келеді, оның құрамына мемлекеттік саясатты жетілдіру және жергілікті мемлекеттік басқару мен өзін – өзі басқаруды дамыту бойынша ұсыныстар әзірлеу үшін өңірлерді зерттеудің кешенді бағдарламасын іске асыратын сарапшылар мен талдаушылар кіреді», - деді Еркін Тұқымов.
Сондай-ақ, ҚСЗИ директоры парламенттік бақылауды күшейту қажеттілігіне, оның ішінде АЭС құрылысы сияқты экологиялық тәуекелдермен ұштасқан ірі инфрақұрылымдық жобаларға тоқталды.
«ҚСЗИ тапсырысы бойынша жүргізілген телефон сауалнамасы көрсеткендей, сауалнамаға қатысқан қазақстандықтардың жартысы атом электр станциясының құрылысын қолдайды. Сонымен бірге, сауалнамаға қатысқандардың үштен бірі ықтимал апаттар мен олардың қоршаған ортаға тигізетін зардаптары туралы алаңдаушылық білдірді. АЭС құрылысы мен пайдаланылуын парламенттік бақылау ықтимал тәуекелдерді азайтуға мүмкіндік береді», – деп атап өтті Еркін Тұқымов.
Қолданбалы этносаяси зерттеулер институтының директоры Талғат Қалиев өз сөзінде жергілікті өкілді органдар – мәслихаттарға нақты өкілеттіктер беру туралы мәселені атап өтті:
«Егер елдегі Парламент лайықты орын алса және нақты күш болса, онда бұл мәслихаттар туралы айту мүмкін емес. Менің ойымша, бұл өкілді билік институтының жұмысын жаңғырту қажет. Егер Сенат орталықта мәслихаттардың өкілі болса, онда мәслихаттар да жергілікті жерлерде Сенаттың өкілдері болуға тиіс. Басқаша айтқанда, атқарушы биліктің қызметін және жергілікті жерлерде бюджет қаражатын игеруді, инвестициялық бағдарламаларды іске асырудың тиімділігін шынымен бақылайтын ықпалды вертикаль құрылуы керек. Бұл бөлімде Парламент осы вертикалды құруға, мәслихат депутаттарына мұны түсінуге және өз өкілеттіктерін басқаруға көмектесе алады».
ҚР Парламенті Сенатының депутаты Бибігүл ЖЕКСЕНБАЙ Президент Жолдауының салық саясатын жетілдіру сияқты маңызды бөлімі туралы айта келе, азаматтарға салық жинау мақсаттарын түсіндірудің маңыздылығын атап өтті:
«Өңірлердегі депутаттық пікірталастарда азаматтар қолданыстағы Салық кодексіне қатысты сын айтады. Жаңа Салық кодексі кәсіпкерліктің дамуына оң әсер етуі үшін осы құжатты, оның ішінде бейінді қоғамдық ұйымдардың қатысуымен барынша ашық және ашық талқылаулар жүргізу қажет. Бұл салық саясатындағы кейбір әділетсіздіктердің алдын алады және «көлеңкелі бизнестің» көлемін азайтады. Сондай-ақ, халықты ағарту, салық төлеу мәдениетін арттыру бойынша барынша жан-жақты жұмыс жүргізу қажет. Өздеріңіз білетіндей, әлеуметтік саланың бюджеті негізінен салық түсімдерінен тұрады. Адамдарға не үшін салық төлейтінін, бюджеттің шығыс бөлігі қалай қалыптасатынын жеткізу керек».
Отырысқа ҚР ПІБ жанындағы Парламентаризм Институтының Қоғамдық заңнама және мемлекеттік басқару орталығының басшысы Шолпан Саймова қатысып, іске асырылып жатқан заңнамалық бастамалардың сапасы мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін заң шығару процесіне сараптамалық қоғамдастықты тартудың маңыздылығын атап өтті.
Жалпы, алаңға қатысушылар Президенттің стратегиялық бастамаларын іске асыруда Парламенттің рөлін күшейтудің, заң шығару процесінің ашықтығы мен ашықтығын арттыру үшін заманауи технологияларды енгізудің, сондай-ақ заңнамалық бастамаларды әзірлеуге және талқылауға азаматтық қоғам мен сараптамалық қоғамдастықты белсенді тартудың маңыздылығын атап өтті.
